Minh bạch hóa giá điện

Mới đây, ngành điện đã được phép bán điện theo giá thị trường. Nhưng việc “thị trường hóa” chỉ được thực hiện đầy đủ khi chi phí, giá cả đầu vào được minh bạch.

Năm nào cũng vậy, cứ vào mùa cao điểm nắng nóng là các doanh nghiệp và người dân lại lo ngay ngáy vì điệp khúc “cắt điện”. Ngành điện thì nói giá bán thấp nên thiếu điện, cắt điện là lẽ đương nhiên. Tuy nhiên, người mua điện gần đây đã không kêu ca về giá bán điện cao hay thấp nữa mà mối quan tâm hàng đầu của họ hiện nay là giá thành sản phẩm điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) được tính trên cơ sở nào, vấn đề minh bạch giá điện ra sao…

Cho đến nay, chi phí sản xuất, kinh doanh của ngành điện Việt Nam chưa được minh bạch và công bố công khai. Có thể lấy ví dụ: Theo ngành điện, mức giá tối thiểu để thu hút nhà đầu tư là 0,08 USD/kWh. Thế nhưng tại sao lại là 0,08 USD mà không phải là một con số khác?

Được biết, cơ sở của mức giá 0,08 USD/kWh do EVN đề xuất là dựa trên mức giá bình quân 0,07 USD/kWh mà các công ty sản xuất điện thuộc tập đoàn Dầu khí Việt Nam, tập đoàn Than và Khoáng sản Việt Nam muốn bán cho EVN. Như vậy có thể thấy rằng, những căn cứ mà EVN dựa vào để xây dựng giá bán điện mang nhiều tính cảm hứng và khá là… bất ổn.

Đến nay, giá thành điện sản xuất từ các nguồn khác nhau của EVN (trừ thủy điện) vẫn chưa có nhiều thông tin được công bố và giá đầu vào của mặt hàng này (gồm cả điện sản xuất và điện mua) cũng chưa rõ là bao nhiêu. Ngoài ra, người mua điện của EVN cũng không có thông tin về các chi phí sản xuất, hao tổn trên đường dây trong quá trình truyền tải…. Bên cạnh đó, vẫn chưa có cơ chế kiểm tra, giám sát nên mới có chuyện EVN thông báo giá thành bao nhiêu thì người mua cũng chỉ “biết vậy”.

Liệu giá điện hiện nay có bao gồm các khoản thất thoát trong quá trình đầu tư xây dựng và những tiêu cực phí khác; có cõng thêm gánh nặng do kém cỏi trong công tác quản lý, điều hành và bộ máy cồng kềnh quá mức cần thiết... Đó là những thông tin các khách hàng của ngành điện luôn muốn biết.

Mới đây, ngành điện đã được phép bán điện theo giá thị trường. Tuy nhiên, để xác định chính xác “giá thị trường” thì những chi phí đầu vào của sản xuất, kinh doanh điện phải được minh bạch, rõ ràng.

(Nhà báo và Công luận)